Powered By Blogger

Κυριακή 19 Ιουνίου 2011

"ΜΠΙΤΣΑΞΙΔΙΚΑ"--"ΤΣΑΓΚΑΡΙΚΑ"



                                           οδός Σουλίου γνωστή ως
                                         "μπιτσαξίδικα-τσαγκάρικα"
                            
Οδοιπορικό στο Παλιό Ρέθεμνος
  Ρέθεμνος-Χρονιά του 1920 λίγο πριν φύγουν οι Τούρκοι από το Ρέθεμνος, δηλαδή πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών και την ήτα της Ελλάδας είς την Μικρά Ασία που προηγήθηκε.
  Βρισκόμαστε νοερά στη περίοδο αυτή της ζωής του Ρεθέμνου και συγκεκριμένα στο στενό δρομάκι μεταξύ της Νερατζές και του Βενετσιάνικου λιμανιού. Το στενό αυτό όπως ονομάζεται καλύτερα "Μπιτσακτσίδικα" και είναι και απο τις δύο του πλευρές γεμάτο από τούρκικα μαγαζιά, μαγαζιά που κατασκευάζουν μαχαίρια και άλλα παρόμοια όργανα της εποχής. Όλο το στενό δρομάκι αυτό το περνάμε περπατώντας το αργά και παρατηρώντας τα μαγαζιά αυτά και τα είδη που έχουν και πουλάνε.
  Όλο αυτό το στενό είναι κλειστό από πάνω με θόλο ο οποίος στηρίζεται σε δοκάρια κατάλληλα τοποθετημένα και με υλικά της εποχής αυτής.
  Σε λίγο καιρό όμως όλα αυτά χάνονται μετά τα γεγονότα που αναφέραμε παραπάνω. Έτσι το σκηνικό αλλάζει εντελώς τώρα, οπού και ξαναπερνάμε το στενό για να παρατηρήσουμε και να δούμε τις αλλαγές που έγιναν.
  Ο θόλος που υπήρχε έχει αφαιρεθεί και τα μαγαζιά όλα τα έχουν Ρωμιοί πιά, τα οποία κατασκευάζουν παπούτσια της εποχής και έτσι το στενό αυτό μετονομάστηκε και λέγεται "Τσαγκαράδικα".
  Όλα τα παπούτσια που κατασκευάζονται εδώ είναι Κρητικής Τέχνης και της εποχής, οπού όλοι δουλεύουν σκληρά για να μπορούν να αντεπεξέλθουν στην μεγάλη ζήτηση των υποδημάτων τα οποία κατασκευάζουν. Από τη Μεσσαρά δέχονται παραγγελίες καθώς και από πολλά άλλα μέρη, τα παπούτσια τότε κοστίζανε 180-200 δραχμές το ζευγάρι.
  Συμβαίνει μάλιστα και το έξης αξιοπερίεργο εδώ στο στενό αυτό.
  Όταν περάσει καμιά κοπέλα από εδώ, αμέσως, δίνοντας κάποιος το σύνθημα, αρχίζουν και χτυπούν όλοι τα σφυριά τους κάνοντας έτσι φασαρία που είναι χαρακτηριστική για το είδος της καθώς και άλλα πολλά αστεία πειράγματα.
  Γυρνώντας τώρα στην σημερινή εποχή τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ.
  Τα τσαγκάρικα μετριόνται στα δάκτυλα και είναι 4-5 όλα κι όλα, τα δε υπόλοιπα είναι κλειστά και ρημαγμένα ή έχουν και πουλούν άλλα πράγματα.


Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος

http://topaliorethemnos.blogspot.com/

Πηγή:
Αφήγηση Χρόνης Μπερνιδάκης

"ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ Ο ΠΥΡΦΟΡΟΣ"


                                 ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΥΟ ΔΑΦΕΡΜΩΝ

                     Ο πατέρας και γιός Γιώργος και Ελευθέριος Δαφέρμος

  Η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε πρόσφατα το ιστορικό και λαογραφικό περιοδικό "Προμηθέυς ο Πυρφόρος" αναγνωρίζοντας έτσι μια πολύτιμη πνευματική προσφορά και δικαιώνοντας μια τεράστια προσπάθεια δυο Δαφέρμων.
  Του αγαπητού φίλου και διαλεκτού Ρεθυμνιώτη κ. Ελευθερίου Γεωργίου Δαφέρμου που εκδίδει σήμερα το περιοδικό και του αείμνηστου πατέρα του Γεωργίου Φωτίου Δαφέρμου που το 1925 το ίδρυσε.
  Για την βράβευση του και για το περιοδικό μίλησε σε συνέντευξη που έδωσε σε κρητική εφημερίδα ο κ. Ελευθέριος Δαφέρμος που αξίζει να μεταφέρουμε τα παρακάτω τονίζοντας βέβαια την δυσάρεστη είδηση που βγαίνει από αυτή, ότι σταματά η έκδοση του -ΠΡΟΜΗΘΕΑ- υποκύπτοντας κι αυτή στις ανυπέρβλητες οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετωπίζει κάθε σωστή έκδοση.
  "Με συγκίνησε ιδιαίτερα αυτή η απόφαση της Ακαδημίας. Ήταν μια αναγνώριση της προσφοράς κι έμενα αλλά και του μακαρίτη του πατέρα μου".
   Μιλάει ο άνθρωπος που εκδίδει από το 1977 αυτό το θαυμάσιο περιοδικό. Ο δάσκαλος Ελευθέριος Γεωργίου Δαφέρμος καταγόμενος από την Αξό Μυλοποτάμου και γεννηθείς πριν από 68 χρόνια. Συνταξιούχος δάσκαλος από το 1971. Ένας αξιοσέβαστος πνευματικός άνθρωπος.
 -Το βραβείο της Ακαδημίας ήρθε την πιο κατάλληλη στιγμή. Λίγες μέρες πριν ο "Προμηθέυς ο Πυρφόρος" συμπληρώσει και τον δεύτερο κύκλο της ζωής του. Σε λίγες μέρες θα κυκλοφορήσει το τελευταίο τεύχος. Το τεύχος 40. Και μετά; Τελεία και παύλα.
  Δαφέρμος: " Το είχα πάρει απόφαση να σταματήσω την έκδοση πριν το βραβείο της Ακαδημίας. Οι δαπάνες της έκδοσης είναι δυσβάστακτες, δυστυχώς το περιοδικό δεν βρήκε την ανταπόκριση που περίμενα από τους πνευματικούς ανθρώπους της Κρήτης.
  Ο "Προμηθέυς ο Πυρφόρος" άρχισε να κυκλοφορεί το 1924. Ποιος το έβγαζε τότε; Ο πατέρας του Ελευθερίου Γεωργίου Δαφέρμου,ο Γεώργιος Φωτίου Δαφέρμος γεννηθείς το 1897 στην Αξό Μυλοποτάμου και αποθανόντο το 1957 στο Ρέθυμνο. Δάσκαλος ήταν και ο Γεώργιος Φωτίου Δαφέρμος.
 -Μιλήστε μας λοιπόν για τον "Προμηθέα Πυρφόρο" που έβγαζε ο πατέρας σας κύριε Δαφέρμο;
  "Ο πατέρας μου το έβγαζε από το 1925 μέχρι το 1941 στο Ρέθυμνο. Εκείνος ο Προμηθέας έβγαινε κάθε 15 μέρες. Στα 16 χρόνια εκδόθηκαν 335 τεύχη. Το τελευταίο εκδόθηκε τον Μάιο του 1941, αλλά δεν κυκλοφόρησε γιατί στο μεταξύ ήλθαν οι Γερμανοί στην Κρήτη.
  -Διασώζονται αυτά τα 335 τεύχη του προπολεμικού Προμηθέα;
 "Ναι, βέβαια Τα έχω εγώ σε 16 τόμους. Υπάρχουν επίσης στην βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου. Είναι 2.800 σελίδες γεμάτα θέματα της Κρήτης. Εκείνα τα θέματα που έχουν μεγάλη αξία είναι κυρίως τα λαογραφικά. Ο πατέρας μου δημοσίευσε κείμενα, που είχαν ακούσει οι μαθητές εκείνης της εποχής από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους. Κι από αυτή την άποψη η προσφορά του πατέρα μου είναι πραγματικά τεράστια στην λαογραφία της Κρήτης".
  "Προμηθέυς ο Πυρφόρος", το κρητικό περιοδικό των Δαφέρμων από την Αξό Μυλοποτάμου. Έτσι βέβαια θα μείνει στην ιστορία αργότερα αυτό το σημαντικό περιοδικό. Όμως τι θέματα περίπου περιέχουν ο Προμηθέας ο προπολεμικός και ο μεταπολεμικός του Γεωργίου Δαφέρμου και του Ελευθερίου Δαφέρμου;
  Να μια μικρή γεύση με μερικά θέματα από το πιο πρόσφατο τεύχος, το τεύχος 39:  "Τα τούρκικα προσκυνήματα στο Ρέθυμνο", "Το αλετριγουδιό πριν το Ελαιουργείο", "Βιβλιογραφικά στον Κρητικό τύπο", "Οι Κρητικές σφραγίδες του 1821", "Η συμμετοχή των Κρητικών στο Μακεδονικό Αγώνα 1904-1908", "Οι Χανιώτικες εφημερίδες μετά το 1950".
 -Κυριε Δαφέρμο, όπως φαίνεται λοιπόν, συνεχίσατε το έργο του πατέρα σας...
  "Ναι, όταν βγήκα στην σύνταξη το 1971 είχα πλέον περισσότερο χρόνο στην διάθεση μου. Έτσι το 1977 έβγαλα το πρώτο τεύχος του μεταπολεμικού Προμηθέα, Μέχρι το 1980 έβγαινε με 16 σελίδες ανά δίμηνο. Μετά το 1980 έβγαινε με περισσότερες σελίδες συνήθως 64. Από το 1982 έβγαινε πλέον ανά τρίμηνο αλλά με περισσότερες πάλι σελίδες. Μέχρι και 124. Με το τεύχος 40, που θα είναι όπως είπα και το τελευταίο, οι σελίδες του μεταπολεμικού Προμηθέα θα ξεπεράσουν τις 2.800.
  "Προμηθέυς ο Πυρφόρος" του Γεωργίου Φωτίου Δαφέρμου σελίδες 2.500, "Προμηθέυς ο Πυρφόρος" του Ελευθερίου Γεωργίου Δαφέρμου σελίδες 2.800. Σύνολο 5.300 σελίδες γεμάτες με ιστορικά και λαογραφικά θέματα της Κρήτης, κυρίως από το νομό Ρέθυμνου, 23 χρόνια δουλειάς 5.300 σελίδες.
  Η τεράστια προσφορά των Δαφέρμων από την Αξό Μυλοποτάμου στην Κρήτη και κυρίως στο Ρέθυμνο. Ποιος Κρητικός και κυρίως Ρεθυμνιώτης δεν υποκλίνεται σε αυτό το μεγάλο πνευματικό έργο των Δαφέρμων;

Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος

http://topaliorethemnos.blogspot.com/

"ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΟ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΡΕΘΕΜΝΟΥ"




                                                 Σκιτσο G. Gerola
                                            (Φανταστική απεικόνιση)

  Κρήτη - Ενετοκρατία.
  Ηράκλειο - η πρωτεύουσα της Κρήτης.
  Αν και το Ηράκλειο που ήταν τότε η πρωτεύουσα της Κρήτης, μιμήθηκε πολύ εις τα κτίρια της πλατείες της, το περίφημο πρότυπο της Βενετίας, δεν απέκτησε δε με όλα αυτά ένα ειδικό και πραγματικό Πύργο Ρολογιού.
  Γι' αυτό το σκοπό χρησίμευε το κωδωνοστάσιο της εκκλησίας του Αγίου Μάρκου.
  Αντίθετα το Ρέθυμνο ήταν η μοναδική πολιτεία που απέκτησε ένα πραγματικό και ειδικό πύργο ρολογιού.
  Ενώ ίσως ήταν σε κάποιο πύργο του παλαιού φρουρίου, βρέθηκε να είναι κοντά στο λιμάνι και δεξιά της πλατείας της Στοάς (Λότζια, σημερινό μουσείο).
  Το ρολόι αποτελείτο από πύργο τετράγωνο, από τον οποίο μόνο η μεσημβρινή πλευρά που είχε πρόσοψη προς την πλατεία, ήταν στολισμένη αρχιτεκτονικά.
  Όλος ο πύργος ήταν κτισμένος από πελεκημένες πέτρες και αποτελείτο από εναλλασσόμενες σειρές που άλλες προεξείχαν και άλλες ήταν εσωτερικές.
  Στη μέση είχε μια μεγάλη πόρτα, που στηρίζετε σε δυο δοκούς από πέτρες που και αυτές ήταν άλλες εσωτερικές και άλλες προεξείχαν, οι οποίες στηρίζαν αέτωμα σε σχήμα τριγώνου.
  Μια μικρή πλάκα ήταν ανάγλυφη κοντά στα στηρίγματα.
  Πιο ψηλά ακόμα υπήρχε ένα κομψό ναίδιο οπού στηριζόταν από δυο μικρούς στύλους και περικλείαν ένα ωραίο λιοντάρι του Αγίου Μάρκου και μερικά αγνώριστα στέμματα.

  Λίγο πιο πάνω ήταν η περιφέρεια του ρολογιού, που αποτελείτο από μια πλάκα των ωρών που ήταν με γλυπτά σε λίθο απάνω και είχε τις παραστάσεις του ζωδιακού κύκλου και τους αριθμούς επίσης, λίγο πιο πάνω στα αραβικά από το ένα έως το δώδεκα από δεξιά και αριστερά της πλάκας.
  Ο Πύργος του Ρολογιού είχε στην κορυφή του μια καμπάνα οπού την χτυπούσε κάποιος ανάλογα την ώρα.
  Όλο το πέτρινο αυτό ρολόι, ακουμπούσε στα πλάγια εις άλλα κτίρια.
  Εσωτερικά ο πύργος είχε διαστάσεις 4,80*4,40 και κατοικείτο, γιατί εις τη δυτική πλευρά βρέθηκε να υπάρχει τζάκι της εποχής εκείνης.
  Έτσι το πέτρινο αυτό ρολόι λειτουργούσε ως εξής:
Στο κέντρο του κύκλου με τους αριθμούς υπήρχε κάθετα βαλμένος κάποιος άξονας (δηλαδή ένα κομμάτι σαν ίσια βέργα). Ο Ήλιος που έπεφτε απάνω στη βέργα η οποία σχημάτιζε σκιά που έπεφτε απάνω στους αριθμούς της πλάκας. Έτσι ενώ ο Ήλιος κινείτο η σκιά της ράβδου έπεφτε σε διαφορετικούς αριθμούς και οι Ρεθυμνιώτες έβλεπαν τι ώρα ήταν.
  Δυστυχώς για μας το πέτρινο αυτό ρολόι τώρα δεν υπάρχει. Κατεστράφη από ανθρώπους που δεν μπόρεσαν να εκτιμήσουν την αξία του.
  Έτσι τώρα το βλέπουμε μόνο σε φωτογραφίες.

Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος


Πηγή:
Αφήγηση Χρόνης Μπερνιδάκης

Κυριακή 5 Ιουνίου 2011

ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΘΗΚΕ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (ΣΟΧΩΡΑ)

Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος

http://topaliorethemnos.blogspot.com/

                                                  Ρέθυμνο 1936

Οδοιπορικό στο Παλιό Ρέθεμνος

 Ρέθεμνος--Βρισκόμαστε στην περίοδο της δεκαετίας του 1930 και για την ακρίβεια στην αρχή αυτής.
  Από τοπική εφημερίδα, διαβάζουμε τα παρακάτω:
"Πρόσφατα χορηγήθει πίστωσης 500.000 δραχμών, δηλαδή άνω των 1.500 λιρών, διά να κατασκευασθεί Γυμναστήριων στο Ρέθυμνο, υπό τον όρο της παραχωρήσεως οικοπέδου υπό του δήμου.
  Ανετέθη τότε ως επιτροπήν η εξεύρεσης του χώρου. Προκρίθει ως κατάλληλος χώρος να είχε τότε πλάτος, μήκος, εμβαδόν, εν γένει όσα απαιτούντο, η έξωθεν του παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου, η αμπελόφυτος τότε έκταση. Τελικά ματαιώθηκε ο χώρος αυτός.
  Εν τοσούτο χρησιμοποιείτο διά τους αγώνας "ΑΡΚΑΔΙΑ" και διά τας ποδοσφαιρικές συναντήσεις η πλατεία του Γεωργίου Β' (Σοχώρα).
  Ο χώρος αυτός ανήκει είς το Δήμον και ουδέποτε αποτέλεσε περιουσία του Δημοσίου.
  Η πλατεία αυτή μετά από πολλούς αγώνας, ενεκρίθει από το Υπουργείο Παιδείας ως κατάλληλος χώρος διά την εγκατάστησαν Εθνικού Γυμναστηρίου.
  Εδημιουργήθει ζήτημα κυριότητος του χώρου, από την στρατιωτική μονάδα και είχε χαρακτηρισθεί ως στρατιωτικός.
  Οι διεκδικούντες είναι, από το ένα μέρος ο Δήμος και η Εφορία του Εθνικού Γυμναστηρίου και από το άλλο το Δημόσιο (Στρατιωτικέ Αρχαί). Κατόπιν του υπ, αριθμ. 5416 Ε.Ε εγγράφου της 5ης Μεραρχίας επισκέφθηκαν τον Ταγματάρχην Διοικητή της Μοίρας Πυροβολικού  κ. Τζανέτη, ο Δήμαρχος κ. Κοτσιράκις και ο Πρόεδρος της Ε.Π.Σ.Ρ. Ευαγ. Δρανδάκης ίνα συσκεφθούν διά την εξεύρεση κατάλληλου χώρου διά την μεταστάθμευσιν των οχημάτων της Μοίρας και την απελευθέρωσιν του Γυμναστηρίου.
  Κατά την σύσκεψη ταύτην, επήλθε πλήρης κατανόησης του κ. Τζανέτη, εκδηλώσαντος αμέριστων το ενδιαφέρων του διά τον αθλητισμών και την πόλιν. Πάρεσχε δε ούτως την διαβεβαίωσιν ότι άμα ως του χορηγηθεί μηχανικών έσον όπερ και θα ζητηθεί αρμοδίως να ισοπεδωθεί ο ύπερθεν του Γυμναστηρίου χώρος και θα ελευθερωθεί το γήπεδων, ούτω θεωρείται λήξαν το ζήτημα του Γυμναστηρίου της πόλεως.
  Αυτά λοιπόν για την δεκαετία του 1930. Ο χρόνος τρέχει και βρισκόμαστε εις τη κατοχή της Ελλάδας από τους ναζιστές Γερμανούς.
  Έτσι μετά την μάχη της Κρήτης έρχονται και εγκαθίστανται Γερμανοί και στο Ρέθυμνο.
  Μόλις αντίκρισαν το Γυμναστήριο, με αγγαρείες κατασκευάζουν μια κερκίδα 30 περίπου μέτρων στην Δυτική πλευρά του Γυμναστηρίου.
  Στη μέση της κερκίδας αυτής και σε ένα τμήμα με σχήμα πέταλου στην κορυφή της σκαλίζουν το σύμβολο τους, δηλαδή ένα αετό, μετρίου μεγέθους.
  Επίσης αφού έφεραν από το λεγόμενο πετροκοπιό, το οποίο βρίσκεται στη Νότια πλευρά του Γυμναστηρίου και απέναντι ακριβός, κομμάτια πέτρες, με τις οποίες κάνουν μια στρώση στην επιφάνεια του χώρου του Γυμναστηρίου.
  Μετά φέρνουν το κατάλληλο χώμα και το στρώνουν πάνω από τις πέτρες, ώστε να επιτύχουν το εξής:
Όσο και αν βραχεί ο χώρος του Γυμναστηρίου το νερό δεν λιμνάζει σε αυτό αλλά φεύγει κάτω από το προαναφερθέν στρώμα από πέτρες.
  Έτσι λοιπόν το Γυμναστήριο είναι κατάλληλο για να δεχθεί οποιεσδήποτε μορφής και με οποιαδήποτε καιρικές συνθήκες αγώνες.
  Έτσι φθάνουμε στα 1946 μέχρι και το 1954.
  Το ποδόσφαιρο κυριαρχεί την περίοδο αυτή όπου και είναι η "ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ" του Ρεθυμνιώτικου ποδοσφαίρου. Πέντε είναι οι ποδοσφαιρικές ομάδες της εποχής εκείνης :
o "ΑΣΤΕΡΑΣ" ο "ΚΕΡΑΥΝΟΣ" το "ΑΡΑΡΑΤ" ο "ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ" και ο "ΑΡΗΣ ΠΕΡΙΒΟΛΙΩΝ".
  Την περίοδο αυτή το Γυμναστήριο δεν διαθέτει πέτρινα καθίσματα. Οι φίλαθλοι λοιπόν δίνοντας κάποιο μικρό χρηματικό ποσόν, νοίκιαζαν καρέκλες ώστε να παρακολουθήσουν τον αγώνα πιο ξεκούραστα.
  Μόνο το Δυτικό μέρος του Γυμναστηριου είναι με τοίχο για να το προστατεύει από τη θάλασσα που ήταν δίπλα του.
  Αργότερα και επί πρωθυπουργίας του Γεωργίου Παπανδρέου, το Γυμναστήριο γίνεται σύγχρονο με κερκίδες και όλες τις κατάλληλες και αναγκαίες εγκαταστάσεις ώστε στο μίνιμουμ να χωράει 1.500 άτομα και στο μάξιμουμ 2.500 ατομα.
  Σήμερα ο χώρος αυτός ονομάζεται Εθνικό Στάδιο Ρεθύμνου (Σοχώρα) και ανήκει στην Γενική Γραμματεία Αθλητισμού.

 Πηγή: Τοπικές εφημερίδες

 

Πέμπτη 2 Ιουνίου 2011

"Ο ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΛΑΟΣ ΑΝΤΙΣΤΑΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΧΙΤΛΕΡ"



  Οι νικήτριες δυνάμεις του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου εξέφραζαν το 1945 τη γνώμη, ότι ο γερμανικός λαός έπρεπε να τιμωρηθεί γιατί είχε υποστηρίξει τον Χίτλερ στην καταστρεπτική του πορεία. Έτσι γεννήθηκε και η θεωρία της συλλογικής ευθύνης, που ακολουθεί μέχρι σήμερα τον λαό αυτό που ζει τώρα διασπαρμένος στην καρδία της Ευρώπης. Του επέρριψαν την κατηγορία. ότι δεν ξεσηκώθηκε να αποτινάξει την τυραννία του ναζιστικού καθεστώτος. Παρ' όλες όμως τις θεωρίες, γεγονός παραμένει ότι κατά τα δώδεκα χρόνια του καθεστώτος στην Γερμανία, υπήρξε πραγματική αντίσταση. Η μορφή της φυσικά ήταν πολύ πιο δύσκολη από τον ανοιχτό αγώνα των ανταρτών στις γερμανοκρατουμενες  περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου. Κάτω από ένα στυγνό καθεστώς που υποστηριζόταν από ευρεία στρώματα του πληθυσμού με μια εξεζητημένη προπαγάνδα που είχε καταφέρει να αποπροσανατολίσει το λαό, με την τρομοκρατία που είχε κατασιγάσει κάθε ελεύθερη φωνή, η αντιπολίτευση χρειάστηκε, είναι γεγονός, αρκετό χρόνο μέχρις ότου μπορέσει να προσαρμοστεί και να οργανωθεί. Πολλές ανθρώπινες ζωές χάθηκαν τα πρώτα χρόνια του Χιτλερισμού από ανοργάνωτες και επιπόλαιες κινήσεις. Όταν ο Χίτλερ πριν 58 χρόνια, ανήλθε στην εξουσία διέθετε μόλις το ένα τρίτο των ψήφων Για να αποκτήσει την πλειοψηφία χρειαζόταν την υποστήριξη των συντηρητικών.
 Και τούτο γιατί οι πατροπαράδοτα προοδευτικές δυνάμεις, οι σοσιαλδημοκράτες και οι κομουνιστές, είχαν στραφεί από την αρχή εναντίον του. Τις πρώτες εβδομάδες της ναζιστικής δικτατορίας μικρές ομάδες κομουνιστών άρχισαν ν' αγωνίζονται στις διάφορες μεγάλες πόλεις, επιτιθέμενες δυναμικά στις παραστρατιωτικές οργανώσεις των ναζιστών, δίχως όμως να έχουν προς τούτο την συγκατάθεση του κώματος. Αυτός που προσπάθησε με την πυρκαγιά του Ραιχταγκ να ξεσηκώσει τους Γερμανούς εργάτες κατά του Χίτλερ ήταν ένας Ολλανδός περιπλανώμενος εργάτης και αναρχικός, ο Μαρίνους φαν ντερ Λουμπε, που πίστευε -με τον δικό του όπως αποδεικτηκε- πως ο χιτλερισμός επιδίωκε μια πολεμική αναμέτρηση στην Ευρώπη. Το σχέδιο του δεν πέτυχε γιατί οι ναζιστές χρησιμοποιήσαν την καταστροφή του Ραιχσταγ σαν πρόσχημα για να κηρύξουν τη χώρα σε κατάσταση ανάγκης. Μέσα σε μια νύχτα συνελήφθησαν τα περισσότερα στελέχη του κουμουνιστικού κόμματος και πολλοί αριστεροί λογοτέχνες, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες. τα βασικά ανθρώπινα δικαιοματα,οπως η ελευθεροτυπία, η ελεύθερη έκφραση γνώμης, το δικαίωμα συγκεντρώσεως, η προστασία κατά των παράνομων συλλήψεων, με λίγα λόγια το κράτος Δικαίου καταργήθηκε. Οι σοσιαλδημοκράτες αντιστάθηκαν στην  εξέλιξη αυτή χωρίς να προσφύγουν στη βια, γιατί ακολουθούσαν τον ορισμό της νομικής αντιστάσεως, ενώ το μεγαλύτερο στα χέρια των εργαζόμενων, η απεργία, παρέμενε αναγκαστικά αχρησιμοποίητο λόγο της υπάρξεως, τότε, επτά εκατομμυρίων ανέργων. Μέσα σε λίγους μήνες όλα τα σωματεία και οι σύλλογοι που δεν ήσαν φασιστικά είχαν απαγορευθεί. Καταργήθηκαν επίσης όλες οι συνδικαλιστικές οργανώσεις. Παρ' όλα αυτά πολλοί σοσιαλδημοκράτες - συνδικαλιστές συσπειρώθηκαν και άρχισαν ν' αγωνίζονται κατά του τρομοκρατικού καθεστώτος του Χίτλερ, μοιράζοντας προκηρύξεις και παράνομο τύπο. Η μυστική Αστυνομία κατόρθωσε να καταστρέψει συστηματικά τις πρώτες κυψέλες αντιστάσεως. Χιλιάδες πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος άρχισαν να μεταφέρονται στις φυλακές και στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, οπού και εξαφανίζονταν. Τα πρώτα έξη χρόνια της δικτατορίας του Χίτλερ καταδικάστηκαν από τα γερμανικά δικαστήρια συνολικά 225.000 πολικοί αντίπαλοι του καθεστώτος.
  Μεταξύ του 1933 και 1945, τρία εκατομμύρια Γερμανοί μεταφέρθηκαν σε φυλακές ή σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, πολλοί για μερικές μόνο εβδομάδες, άλλοι για ολόκληρη την δωδεκαετή περίοδο της τυραννίας. Περίπου 800.000 από αυτούς καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές λόγω του ενεργού συμμετοχής τους στην αντίσταση. Σημειωτέον ότι 20.000 Γερμανοί καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Σ' αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονται όσοι δολοφονήθηκαν ή πέθαναν από τις κακουχίες στα διάφορα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Δεν  ήταν όμως μόνο η στυγνή τρομοκρατία που έκανε δύσκολο τον αντιστασιακό αγώνα των Γερμανών πατριωτών. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Χίτλερ βρέθηκαν γρήγορα απομονωμένοι, γιατί το ναζιστικό καθεστώς με τις οικονομικές, εξωτερικοπολιτικες αλλά και στρατιωτικές του επιτυχίες, είχε κατορθώσει να γίνει "λαοφιλές".
  Εξάλλου κανένας δεν είχε εμπιστοσύνη στον συνομιλητή του και εκεί που υπήρχε εμπιστοσύνη η συζήτηση γινόταν "μάτι με μάτι" και πάντοτε σε μυστικά προκαθορισμένα σημεία. Πολλά στελέχη παλαιών δημοκρατικών κομμάτων προτιμήσαν να σωπάσουν, περιμένοντας "καλύτερους καιρούς". Τοπικές κομματικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις μεταφέρθηκαν σε χαρτοπαικτικές ομάδες, για να μπορούν τουλάχιστον να εξασφαλίζουν τις συγκεντρώσεις τους. Σημάδια αντίστασης ήταν τα ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν κατά του καθεστώτος, οι φήμες τύπου "αρβύλα"και η μετάδοση ειδήσεων από ξένους ραδιοσταθμούς, "κακουργήματα" που τιμωρούνταν τότε ακόμα και με την ποινή του θανάτου. Αναρίθμητοι ήταν οι Γερμανοί που έκαναν με το απλό, δικό τους τρόπο αντίσταση βοηθώντας αιχμαλώτους πολέμου ή ξένους που είχαν μεταφερθεί για καταναγκαστική εργασία στη Γερμανία.
  Δάσκαλοι στα σχολεία απέφευγαν να μεταδίδουν στους μαθητές τα πολιτικά μηνύματα των ναζιστών, υπάλληλοι παραιτούντο για να μη θεωρηθούν συμμέτοχοι της αδικίας, αξιωματικοί και στρατιώτες που παράκουαν τις συχνά εγκληματικές διαταγές, δημόσιοι υπάλληλοι που έβαζαν τις αναγκαίες σφαγίδες για να βοηθήσουν τη διαφυγή κάποιου καταδικασμένου, αστυνομικοί που έκλειναν τα μάτια, ιερείς που εξακολουθούσαν να μεταδίδουν το Λόγο του Θεού, συγγραφείς που δεν δέχονταν να υποκύψουν στα κελεύσματα των καιρών, δημοσιογράφοι που αγωνίζονταν να διατηρήσουν κάποια "ψίχουλα" ελευθερίας. Αξέχαστη παραμένει η βοήθεια που πολλοί Γερμανοί έδωσαν σε Εβραίους συμπολίτες διευκολύνοντας τη φυγή τους. Μόνο στο Βερολίνο διασώθηκαν 6.000 Εβραίοι που κρύφτηκαν από φίλους και γνωστούς, διαφεύγοντας την μεταφορά τους σε στρατόπεδα εξοντώσεως. Κάθε πολίτης που βοηθούσε έναν Εβραίο διακινδύνευε φυσικά την ίδια του την ζωή.
  Μια πρώτη συγκέντρωση διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκε το 1943 όταν οι ναζιστικές Αρχές άρχισαν την συγκέντρωση Εβραίων παντρεμένων με Γερμανίδες. Χιλιάδες γυναίκες συγκεντρώθηκαν τότε μπροστά στη φυλακή και πέτυχαν τελικά την απελευθέρωση των συζύγων τους.
  Οι δυο γερμανικές εκκλησίες διαμαρτυρήθηκαν έντονα για την θανάτωση των ψυχοπαθών, πράγμα που ανάγκασε τους ναζιστές να σταματήσουν το αποτρόπαιο αυτό έργο. Η ευαγγελική εκκλησία εξεστράτευσε για να προστατεύσει πρώην Εβραίους που είχαν προσχωρήσει σ' αυτή και είχαν βαπτιστεί.
  Γνωστός υπήρξε εδώ ο ιερέας Νιμελερ, που τελικά κλείστηκε σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως. Η καθολική εκκλησία επεδίωξε μεν κάποια προσαρμογή στις κρατούσες συνθήκες, δεν παρέλειψε όμως ποτέ ν' αγωνισθεί για τα δίκαια της. Η γερμανική αντίσταση ήταν όμως περισσότερο έργο μεμονωμένων ατόμων ή κύκλων. Κλασικό παράδειγμα ο επιπλοποιός Γκεοργκ Εσλερ, που τελείως μόνος ξεκίνησε μια απόπειρα κατά της ζωής του Χίτλερ. Δουλεύοντας νύχτες ολόκληρες έφτιαξε μια εκρηκτική βόμβα και την τοποθέτησε στις 8 Νοεμβρίου το 1939 στο Μόναχο στο περίφημο "¨Μπυργκεκρμπου" όπου οι ναζί γιόρταζαν κάποια επέτειο τους. Ο Χίτλερ είχε όμως εγκαταλείψει την αίθουσα λίγα λεπτά νωρίτερα. Ο διαφαινόμενος κίνδυνος μιας πολεμικής αναμετρήσεως είχε συνενώσει ένα χρόνο πριν μερικούς στρατιωτικούς, διπλωμάτες, στελέχη των μυστικών υπηρεσιών, ανωτέρους υπαλλήλους αλλά και πρώην ναζιστές που όλοι μαζί άρχιζαν να σχεδιάζουν ένα πραξικόπημα για την περίπτωση που ο Χίτλερ θα εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία. Όταν όμως οι δυτικές δυνάμεις συμβιβάστηκαν στο Μόναχο με τον Χίτλερ τα σχέδια αυτά κατέρρευσαν για τον απλούστατο λόγο, ότι η επιτυχία του Μονάχου είχε καταστήσει τον Χίτλερ ακόμα πιο λαοφιλή. Πριν ο δικτάτωρ στραφεί κατά της Πολωνίας, αρχίζοντας με τον τρόπο αυτό, τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ένας ανώτερος επιτελικός αξιωματικός με δική του πρωτοβουλία κατατόπισε τους Άγγλους για τα πολεμικά του σχέδια.
  Χειρίσθηκε το θέμα σαν πατριώτης που φοβόταν ότι η Γερμανία θ' αντιμετώπιζε για μια ακόμα φορά πλήρη καταστροφή. Η προσπάθεια του δυστυχώς δεν ολοκληρώθηκε. Στις αρχές του πολέμου ένας Γερμανός συνταγματάρχης των μυστικών υπηρεσιών, προειδοποίησε τις μικρές γειτονικές χώρες της Γερμανίας, την Δανία, την Ολλανδία και το Βέλγιο για την επικείμενη γερμανική επίθεση. Κι αυτός δεν ένιωσε σαν προδότης αλλά σαν άνθρωπος που αγωνίζεται για να προλάβει την αδικία. Το χιτλερικό καθεστώς στηριζόταν στην στρατιωτική του ισχύ. Όσο ο στρατός βαδίζει από τη μια νίκη στην άλλη, ο λαός ακολουθούσε το καθεστώς και κανένας στρατηγός δεν διανοείτο να ξεσηκωθεί η να στραφεί εναντίον του. Ακόμα και μετά την διεθνή ήτα στο Στάλινγκραντ η κατάσταση δεν άλλαξε. Μερικοί στρατηγοί που περιήλθαν σε σοβιετική αιχμαλωσία συγκρότησαν μια εθνική επιτροπή την "Ελεύθερη Γερμανία". Αλλά και αυτών οι εκκλήσεις ελάχιστη απήχηση βρήκαν. Την ίδια εποχή όμως αναπτύχθηκε μια κίνηση μερικών φοιτητών στο Μόναχο και σε άλλες πόλεις, που με προκηρύξεις άρχισαν να ζητάνε από το γερμανικό λαό ν' αποτινάξει την τυραννία. Η αντιστασιακή τους ομάδα ονομάσθηκε "λευκό ρόδο". Γρήγορα η Γκεστάπο βρέθηκε στα ίχνη της και τα μέλη της ομάδας ανάμεσα τους και τα αδέρφια Χάνς και Σοφία Σολ, συνελήφθησαν και εκτελέσθηκαν με αποκεφαλισμό. Μια άλλη ομάδα που αποτελείτο από δημόσιους υπαλλήλους, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους, εργάτες, ακαδημαϊκούς δασκάλους και εκπροσώπους της μεσαίας τάξεως, συγκεντρώθηκε υπό την αρχηγία του υπολοχαγού της Λουφτβαφε Σουλτσε-Μπουζεν. Και η ομάδα αυτή όμως ανακαλύφθηκε το 1942. Και άλλες μικροομάδες στρατιωτών άρχισαν να δρουν και να σχεδιάζουν τη δολοφονία του Χίτλερ. Το επιστέγασμα των παραπάνω αγώνων ήρθε στις 20 Ιουλίου 1944, όταν ο συνταγματάρχης φον Σταουφενμπεργκ πυροδότησε την βόμβα στο στρατηγείο του Χίτλερ. Και η απόπειρα αυτή όπως είναι γνωστό απέτυχε, ο δικτάτωρ επέζησε, ενώ 600 περίπου μέλη της ομάδας που είχαν συσπειρωθεί γύρο από τον Σταουφενμπεργκ συνελήφθησαν και παραπέμφθηκαν στο έκτακτο στρατοδικείο.
  Αυτές οι προσπάθειες όμως κατέδειξαν στη πράξη ότι στην αντίσταση κατά του Χίτλερ συμμετείχαν όλες οι τάξεις του γερμανικού λαού ανεξάρτητα από επαγγελματική, κοινωνική θέση ή πολιτική τοποθέτηση.

Πηγή:Τοπικές εφημερίδες

Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος
http://topaliorethemnos.blogspot.com/